Gevarieerd, gezond, vezels
Het is verstandig om gezond te eten: veel verschillende groenten, fruit en andere plantaardige voeding. Vezels uit plantaardige voeding zijn voedsel voor je goede darmbacteriën en zijn nodig voor goede ontlasting. Eet zo gevarieerd mogelijk: veel verschillende voedingsmiddelen. Soms is gezonder, gevarieerder en meer vezels eten voldoende om de klachten te verminderen.
Diëtist
Een diëtist kan je altijd helpen met je eetkeuzes om je klachten te verminderen. Iedereen krijgt een paar uur dieetadvies vergoed uit de basisverzekering. Laat je meerdere gezonde voedingsmiddelen weg, ga dan zeker naar een diëtist. Een diëtist kan bepalen of je wel alle voedingsstoffen binnenkrijgt, je adviseren hoe je producten kunt vervangen en hoe je gevarieerd en gezond kunt eten. Als het goed is, werkt de diëtist volgens deze ‘Praktische uitwerking voor diëtisten’ in de richtlijnen voor behandeling van PDS.
Bekijk bovenstaande informatie in een duidelijke video
Voedingsmiddelen weglaten?
Je kunt uitproberen of je minder klachten hebt als je een bepaald voedingsmiddel weglaat of minder eet (bijvoorbeeld alcohol, zoetstoffen, melkproducten). Vaak is het niet nodig om voedingsmiddelen helemaal te vermijden, omdat het niet gaat om allergieën maar om intoleranties of overgevoeligheden. Vaak kun je kleine hoeveelheden van allerlei voedingsmiddelen wel verdragen, maar geven ze pas klachten als je er teveel van eet. Een glutenvrij dieet wordt bij PDS niet aangeraden.
Iedereen reageert anders
Het lastige is dat ‘de beste voeding’ voor iedereen anders is. Er bestaat geen enkel voedingsmiddel dat bij iedereen de PDS-klachten erger maakt en er bestaat ook geen enkel voedingsmiddel dat bij iedereen de PDS-klachten vermindert. Er bestaan dus ook geen laxerende en stoppende voedingsmiddelen. De werking is bij iedereen verschillend. Je moet het zelf uitproberen, liefst onder begeleiding van een diëtist.
PDS veroorzaakt geen allergieën
Ondanks dat voeding PDS-klachten kan veroorzaken of triggeren, gaat het niet om allergieën. PDS veroorzaakt geen voedselallergieën, maar voedselintoleranties. Bij een echte allergie kun je van een kruimeltje van een bepaald voedingsmiddel al klachten krijgen. Bij de meeste intoleranties is dat niet zo en speelt de hoeveelheid een grote rol. Meestal geldt dat een kleine hoeveelheid van dat voedingsmiddel geen klachten geeft en een grote hoeveelheid wel. Hoe groot de portie dan kan zijn, is per persoon verschillend. Ook is de hoeveelheid die je kunt verdragen per dag verschillend en afhankelijk van allerlei andere factoren.
Voeding testen?
Er zijn helaas geen betrouwbare testen voor de meeste voedselintoleranties. Alleen echte voedselallergieën zijn te zien in het bloed. Een voedselallergietest kun je aanvragen via de huisarts of allergoloog. De test wordt gewoon vergoed door de basisverzekering.
Intolerantie voor lactose is te testen met een ademtest in het ziekenhuis. Deze test is echter niet altijd betrouwbaar. Je kunt ook een tijdje (zoveel mogelijk) dierlijke melkproducten weglaten en kijken of je daar baat bij hebt.
Intolerantie voor gluten is wel goed te testen met speciaal bloedonderzoek of beter (betrouwbaarder): biopten van het eerste stukje van de dunne darm tijdens een duodenoscopie (endoscopie via de mond naar het eerste stukje dunne darm). Ook deze testen worden gewoon vergoed vanuit de basisverzekering.
Alle andere voedselintoleranties kun je echter niet zien en niet testen. Niet met een bloedtest, maar ook niet met andere testen (ontlasting, haren, bioresonantie, elektro-acupunctuur etc.). Deze testen worden wel gedaan, maar het is wetenschappelijk niet bewezen dat ze voedselintoleranties kunnen aantonen. Vaak komen er uit die testen (zoals bloedtesten op igg-antistoffen) voedingsmiddelen die je daarvoor vaak gegeten hebt en waar je gewoon tegen kunt.
De beste methode om voedselintoleranties op te sporen is via eliminatie en provocatie. Bij PDS is een goede methode hiervoor het FODMAP-dieet.
FODMAP-dieet
Het FODMAP-dieet is een bewezen behandeling voor patiënten met Prikkelbare Darm Syndroom (PDS). Met behulp van dit tijdelijke dieet onder begeleiding van een goede diëtist kun je uitzoeken welke voedingsmiddelen voor jou de triggers zijn voor je klachten, en hoeveel je daarvan kunt eten. Doe dit dieet nooit op eigen houtje, maar alleen onder begeleiding van een goede diëtist en met behulp van de Monash FODMAP-app.
Voedingstips
Een deel van de PDS-patiënten heeft baat bij onderstaande voedingstips:
- Het bijhouden van een voedseldagboek om erachter te komen welke voedingsmiddelen jouw persoonlijke triggers zijn. Let hierbij wel op dat een voedingsmiddel lang niet altijd meteen klachten geeft, maar soms pas dagen erna. Belangrijk is ook dat je ieder voedingsmiddel meerdere keren moet proberen, in verschillende omstandigheden, voordat je zeker weet of je klachten door dat voedingsmiddel komen. Klachten kunnen immers ook komen door heel andere factoren, zoals stress.
- Veel meer groente en fruit eten. De oplosbare vezels in groente en fruit voeden de goede bacteriën in je darmen en kunnen dus je microbioom (darmflora) verbeteren. Ook zorgen de vezels ervoor dat de ontlasting stevig, zacht en soepel wordt: niet te dun en niet te hard.
- Het eten van andere voedingsmiddelen met veel oplosbare vezels, zoals lijnzaad, chiazaad, havermout. De oplosbare vezels voeden de goede bacteriën in je darmen en kunnen dus je microbioom verbeteren. Ook zorgen de vezels ervoor dat de ontlasting stevig, zacht en soepel wordt: niet te dun en niet te hard.
- Meer plantaardige voedingsmiddelen eten. Deze bevatten meestal vezels voor de goede darmbacteriën en voor een goede darmwerking. Dierlijke voedingsmiddelen bevatten nooit vezels.
- Meer water drinken. Behalve vezels hebben de darmen ook veel vocht nodig om de ontlasting soepel en zacht te maken.
Een deel van de PDS-patiënten heeft baat bij het weglaten of verminderen van:
- Alcohol en koolzuur: Deze kunnen extra gasvorming geven waardoor darmklachten erger worden. Bovendien kan alcohol de darmwand aantasten.
- Dierlijke melkproducten: Vrij veel mensen hebben een lactose-intolerantie of een intolerantie voor melkeiwit.
- Pittige/spicy gerechten: Spaanse peper, chili, sambal en dergelijke bevatten capsaïcine, dat bij een deel van de mensen maag- of darmklachten geeft.
- Zoetstoffen: Vooral kunstmatige zoetstoffen kunnen bij een deel van de mensen darmklachten geven. Deze zitten vaak in light-dranken en kauwgom.
- Ui, knoflook, prei: Deze bevatten fructanen, waar een deel van de PDS-patiënten op reageert.
- Tarwe: Dit bevat fructanen, waar een deel van de PDS-patiënten op reageert. Het gaat dus niet om de gluten, maar om de fructanen. Spelt, haver, rijst, gierst, boekweit, quinoa en een aantal andere granen bevatten geen of veel minder fructanen dan tarwe. Deze kun je dus eten in plaats van tarwe. Het is belangrijk dat je granen vervangt en niet zomaar weglaat. Dat geldt ook voor producten van granen zoals brood en pasta.
Andere factoren spelen mee
Of je wel of niet tegen bepaalde voedingsmiddelen kunt, kan ook afhangen van allerlei andere factoren, zoals:
- hoeveelheid die je eet
- tijdstip van eten
- combinatie met andere voedingsmiddelen
- wat je nog meer die dag of de dag ervoor hebt gegeten
- bereidingswijze en -tijd
- praten, lopen of drinken tijdens het eten
- lichaamshouding
- hoeveelheid stress
- rust
- hoeveelheid slaap
- hoeveelheid beweging
- hormonen (bijv. puberteit, menstruatiecyclus, zwangerschap, overgang)
Daarom is het goed om voedingsmiddelen – waarvan je vermoedt dat je er niet goed tegen kunt – altijd meerdere keren te testen, onder verschillende omstandigheden. Een diëtist kan je hierbij helpen. Concludeer niet te snel dat je een bepaald voedingsmiddel niet kunt verdragen. Misschien kwamen je klachten niet (alleen) door dat voedingsmiddel, maar door de invloed van bijvoorbeeld stress of hormonen, of gewoon doordat je iets at (maakt niet uit wat).
Deze pagina is voor het laatst bijgewerkt op 12 juli 2023.